ABN AMRO stelt in een rapport uit 2021 dat er een flinke inhaalslag nodig is om de ecologische voetafdruk van de IT-sector te verkleinen. De productie en het gebruik van IT zijn goed voor 2,1 tot 3,9% van de wereldwijde CO2-emissies; een percentage dat volgens de bank in 2040 tussen 6 en 14% zal bedragen door de toenemende digitalisering van de samenleving en de enorme datagroei die we zien. Inmiddels is sprake van een jaarlijkse datagroei van 40 procent. Waar energiebesparende maatregelen nog laaghangend fruit zijn, daar is het beperken van het datagebruik lastig.
Gelukkig stijgt de hoeveelheid verwerkte data veel sneller dan de daarvoor benodigde energie. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door innovaties in de datacenters, hoewel de publieke opinie een ander beeld geeft. ABN AMRO zegt dat wat omfloerst in het rapport. “De verwachtingen van verduurzaming zijn op dit moment onevenredig verdeeld. Datacenters liggen als grootgebruikers van energie op dit moment het meest onder het vergrootglas van IT-inkopers en het grote publiek.”
Feit is, dat professioneel gerunde datacenters duurzamer zijn dan servers van bedrijven. De corebusiness van een datacenter is immers het leveren van datadiensten op de best mogelijke manier, tegen een lage prijs.
Overigens is het nog mogelijk slimmer met datastromen om te gaan. Zo is er bijvoorbeeld ruimte om het dataverkeer beter te spreiden, zodat apparatuur minder piekmomenten kent. Denk daarbij aan het verwerken van banktransacties. Dat hoeft niet in alle gevallen realtime te gebeuren, maar kan bijvoorbeeld ook s’ nachts.
Langer gebruik apparatuur
Maar zoals hierboven gemeld gaat het bij de footprint van IT-sector om meer dan alleen het gebruik. Sterker nog: juist tijdens de productie van hardware worden klimaat en milieu fors belast. Zo vindt bijna 80 procent van de broeikasgasemissies van een nieuwe notebook bijvoorbeeld plaats in de productiefase. Daar komt dan nog de winning van de grondstoffen en het transport van de hardware naar de eindgebruiker bij.
Mobiele telefoons worden in veel gevallen eens per twee jaar (‘einde abonnement’) vervangen door een nieuw type, pc’s zijn doorgaans na een jaar of drie aan vervanging toe. Terwijl de noodzaak om steeds de meest moderne apparatuur te gebruiken minder groot is geworden. Door de massale overstap op cloud-services is voor veel activiteiten een browser al voldoende. Veel minder dan vroeger heeft de gebruiker te maken met te weinig geheugen of een te trage computer voor het werk dat moet worden gedaan.
Repareren en upgraden
Wie wil verduurzamen, zou zich daarom in eerste instantie moeten afvragen of nieuwe apparatuur echt nodig is. Door bijvoorbeeld de levensduur van een pc te verlengen van drie tot zes jaar, kunnen de aankoop- en gebruikskosten over een periode van tien jaar met bijna 30 procent worden verminderd. Ook de milieubelasting laat zich dan uitsmeren over een langere periode. Opvallend genoeg is het zelfs een grote vendor die het goede voorbeeld geeft. Zo besloot Microsoft de servers in de Azure-datacenters veel minder snel te vervangen dan eerder was voorzien. De apparatuur werkt nog goed en er kan een forse (financiële) besparing worden gerealiseerd door het vervangen uit te stellen. Er is echter beslist ook een duurzaam voordeel met die maatregel gemoeid.
Wie wil verduurzamen, zou zich daarom in eerste instantie moeten afvragen of nieuwe apparatuur echt nodig is.
Daarnaast is er inmiddels een complete industrie ontstaan die gespecialiseerd is in het repareren en upgraden van producten. Door als reseller intensief samen te werken met refurbishers en remanufacturers zijn goede marges mogelijk, hebben eindklanten goed werkende apparatuur en kunnen deze eindklanten ook hun MVO-doelstellingen realiseren – en minder geld uitgeven aan IT.
Energieverbruik monitoren
Zoals gezegd kan de IT ook verduurzaming mogelijk maken buiten de eigen sector. Onderzoek van het Global e-Sustainability Institute (GeSI) toont zelfs aan dat ICT bijna tien keer meer energie kan besparen dan de sector zelf gebruikt. Met behulp van ICT kunnen we bijvoorbeeld realtime het energieverbruik van machines monitoren en sturen op een meer duurzame inzet ervan. Daarnaast is ICT cruciaal voor het slim afstemmen van de energievraag op het steeds grotere aanbod van duurzame energie.
Uit het onderzoek van GeSI blijkt daarnaast dat de potentie om te verduurzamen bij de sectoren industrie, gebouwde omgeving en mobiliteit het grootst is. Zo bracht een rapport van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland aan het licht dat bij de industrie de combinatie van efficiënte elektrische aandrijving en digitalisering een CO2-reductie kan opleveren van 18 tot 26 procent.
ICT speelt een essentiële rol bij verduurzamingen, maar kan zelf nog een paar grote stappen zetten.
Daarnaast kan ook in de gebouwde omgeving nog veel winst behaald worden. Denk aan sensoren die meten waar in een kantoor mensen aanwezig zijn en daar vervolgens het energieverbruik (licht, verwarming, ventilatie) op afstemmen. Voor de optimalisatie van logistieke systemen wordt al veel gebruikgemaakt van ICT, maar ook voor optimaal weggebruik is ICT onmisbaar.
Dat laatste werd duidelijk toen massaal werd overgestapt op thuiswerken tijdens de pandemie. ICT maakte dit mogelijk en beperkte het wegverkeer in grote mate. ICT speelt, kortom, een essentiële rol bij verduurzamingen, maar kan zelf nog een paar grote stappen zetten.
Duurzaamheid nog geen prioriteit
Tijdens het aankoopproces van werkplekken en overige ICT-hardware voeren kosten en specificaties vaak de boventoon. Toch zijn er ook grote verschillen qua duurzaamheid van IT-producten, zowel tijdens de productiefase als gedurende het gebruik. Duurzaamheid is voor ruim twee op de drie bedrijven echter geen belangrijk criterium bij de inkoop van IT-producten en -diensten. Dat blijkt uit een in 2021 door ABN AMRO uitgevoerd onderzoek onder ongeveer 600 IT-beslissers.
De bank schrijft in het rapport ‘Verduurzaming IT heeft duw in de rug nodig’ dat een traditionele manier van denken duurzame inkoop van IT vaak nog in de weg staat. Slechts één op de drie IT-beslissers neemt duurzaamheid mee als criterium voor de inkoop van IT-producten en diensten. Een derde stelt dat andere prioriteiten belangrijker zijn, zoals snelheid, veiligheid en continuïteit. Bij 32% zijn de hoge kosten een probleem. Voor ongeveer een kwart is gebrek aan kennis een reden om niet aan duurzame inkoop van IT te beginnen.
Datacenters als innovators
Meer dan ooit is het van belang om als datacenter zo energie-efficiënt mogelijk te opereren. Naast dat bewustzijn voor natuur en milieu een motiverende factor is, spelen de stijgende energieprijzen momenteel natuurlijk ook een grote rol. Gelukkig is de datacentersector al jaren bezig met innovatie op het gebied van (energie)besparing. Volgens de IEA hebben juist datacenters ervoor gezorgd dat het energieverbruik, veroorzaakt door onze digitalisering, de laatste 10 jaar nagenoeg gelijk is gebleven.
De voorspelling is dat het gebruik van digitale diensten de komende tijd nog exponentieel zal blijven doorgroeien. Diensten als Artificial Intelligence, IoT en de metaverse maar ook het blijven verzamelen en verwerken van persoonlijke data zullen alsmaar belangrijker worden. Dit leidt onherroepelijk tot een vraag naar meer computerrekenkracht in datacenters en zorgt daartoe ook voor toenemend stroomverbruik.
De sector is op verschillende manieren bezig dit stroomverbruik zo laag mogelijk te houden. Bijvoorbeeld door IT zoveel mogelijk te centraliseren en besparende oplossingen toe te passen. Ook kunnen datacenters hun restwarmte leveren aan een warmtenet en helpen bij de verwarming van woningen.